ALEVİLİKTE CENAZE TÖRENİ Alevi inancında ölüm yoktur, çünkü can ölmez ölen tendir. O can için Hakka yürüdü yada don değiştirdi denir. Hakka yürüyen can Hakktan gelmiş tekrar Hakka dönmüştür. Hakkla bir olmuştur. Hakkla bir olma, insanın var olan dünyaya gelip giderek Kamil İnsan olana kadar süren devirdir. Alevi inancında ışıkla başlayan varoluş dünyada tüm nesnelerin oluşumuyla insanda birleşir. Ne varsa alemde o vardır ademde özdeyişinde olduğu gibi insan küçük bir evrendir. Büyük evren ise Tanrıdır, Hakktır. İnsan var olduğu dünya da biliçlenerek tekrar Hakka döner. İlk oluşumda insan hamdır. Dünyaya tekrar tekrar gelerek olgunlaşır, Kamil insan olur ve kendi varlığından geçerek yokluk içinde varlığı bulur, tanrısal güce ulaşır, Hakkın özünde sır olur. Kısacası yine aslına başlangıc noktasına ulaşır. CENAZE TÖRENİ Can Hakka yürüdükten sonra bilen bir kişi canın göz kapakları açıksa kapatır ve sağ elini göğsünün üstüne kor üzerine beyaz bir örtü ile kapatır. Cana son görevin yapılacağı yere nakli için hazırlık yapılır. Bu yer Alevilikte Cemevidir. CENAZE YIKAMA İŞLEMİ Can cemevinde yıkama bölümüne alınır ve yıkanmak için hazırlanır. Cenaze yıkanmaya başlamadan önce tüm görevliler Hakka yürüyen canın etrafına toplanır. Sırası ile aşağıdaki işlemler takip edilir. 1.Yıkama işlemi başlamadan önce görev bölümü yapılır. Sonra aşağıdaki gülbenk okunur. Bismi Şah Ya Hakk! Ey dost, varolduğun bu dünyada Cümle hizmetlerin kabul ola. Yüzün ak, isteğin Hakk ola, Muradın hasıl meydanın açık ola. Hızır yoldaşın Hünkar pirin Hakk mürşidin ola. Bizler seni bu yolculuğuna hazırlayacağız Pirimiz Hünkar Hacı Bektaş Veli Sırrı Şahı Merdan Ali Kabul ede Gerçek erenler demine Hüü. 2.Candan helallık (izin )almak için aşağıdaki gülbenk okunur. Sevgili Can El aldık yolumuzdan. Gönül aldık izin aldık yakınlarınızdan. Hakka ulaşmak için başlayan bu yürüyüşünde Sana hizmet etmekle görevlendirildik. Senden, sana vereceğimiz bu hizmet için İzin istiyoruz ya can. Biz burada bulanan tüm hizmetliler, Gönülden ikrar verdik bu hizmeti yapmaya , Hakk kabul ede Pir kabul ede 3.Beden yıkanırken okunacak gülbenk Bismi Şah Ya Hakk Döküyoruz bu suyu, Üçlerin, Beşlerin, Yedilerin hakkı için. Döküyoruz bu suyu Ondört Masum Pakların Onyedi Kemerbestlerin, Kırklar cemindeki canların hakkı için. Ya Hakk, Hakka yürüyen bu canımızın ruhunu sular kadar berrak, Sular kadar engin eyle. Bu hizmetimizi bu can adına kabul eyle ya Pir. 4.Yıkama işlemi bittikten sonra ailesi son defa yüzünü görüp üç tas su döker ve helallık alır. Bismi Şah Ya Hakk Hakkımı helal ediyorum kabul et ey can Hakk Muhammed Ali Pirim Hünkar Hacı Bektaş Veli Gerçek erenler demine hüü. 5.Ailesi ile helallıkları alındıktan sonra görevliler cana ailesinin isteğine göre ya temiz bir elbisesini yada beyaz bezden Hakk gömleğini giydirirler ve tabuta yerleştirirler. Tabut kapatılmadan önce söylenecek gülbenk. Bismi Şah Ya Hakk, Can canımızdan koptu geliyor, Bilcümle evliyalar, embiyalar meclisinde Kabul görsün. Ellerimizi açtık Haktan ve halktan yana Yıkadık canımızı gönül suyumuzla. O, ki yıkayıp giydirdik can libasını, Öyle yaptık yolumuz uyarınca Kabul olsun hizmetlerimiz, Hak Muhammed Ali, Pirim Hacı Bektaş Veli Sizler bu canı yolumuza Kabul edin. Ceminize alın Anadolu erenleri. Canımızı size yolluyoruz yolumuzun pirleri. Deyişlerin canla olsun ya Pir Sultan. Dost kapını aç ya Abdal Musa. Dergahına Kabul et ya Hünkar Hacı Bektaş Veli. Canı dost Kabul eyle ya Hızır İlyas. Biz ona hakkımızı helal ettik ya Hakk. Kendisi hazır Hakk yoluna, Gönüllerimiz onunla ola. Dil bizden Nefes Hünkar Hacı Bektaş Veli'den ola. Demi Pir, Keremi Evliya ,gerçek erenler demine hü CEMEVİNDE YAPILACAK TÖREN VE GÜLBEKLERİ Cenaze töreni sorumlusu cemevini cenaze töreni için hazırlar. Sandalyeler, yarım ay şeklinde, ortasında enaz iki metre boşluk olacak şekilde dizilir. Ön iki sıra Hakka yürüyen canın yakınlarına bırakılır. Hakka yürüyen canın ailesi tarafından sağlanan bir resmi tören sorumlusu tarafından görülebilecek bir yere asılır. Eğer çiçek getirilmişse fotoğrafın etrafına yerleştirilir. Mumluklara iki mum yakılır. Tabut konulacak olan masa bir beyaz örtü ile örtülür ve cemevi salonunu ön orta kısmına yerleştirilir. Tabut masaya, Hakka yürüyen canın ayağa kalktığı zaman yüzü Anadolu`ya Hünkar divanına bakacak şekilde yerleştirilir. (ayakları kuzeybatıya gelecek şekilde) bu Avustralya için geçerlidir. Hakka yürüyen canın ailesi istekte bulunmuşsa deyiş düvaz çalınır. Tören sorumlusu Hakka yürüyen canın kişiliği ve ailesi hakkında bilgiler sunar. Ailesi ve arkadaşlarından konuşmak isteyenlere (en fazla üç yada dört kişi) söz verilir. Tören sorumlusu inanç boyutunun yerine getirilmesi için inanç görevlisini meydana davet eder. İnanç görevlisi ailesini ve yakın dostlarını tabutun başına davet eder. Hakka yürüyen cannın etrafina basta ailesi olmak üzere halka olunur. Ayak kısmı açık bırakılır. Dede Hakka yürüyen canın baş kısmının sağ tarafina geçer. Diğer canlar halkanın etrafinda yer alırlar. Önde bulunan canlar sağ ellerini Tabutun üstüne korlar. Daha dışta kalan canlar hakka yürüyen candan tarafa dönerler ve gülbengin bitimine kadar sessiz kalırlar. İnanç görevlisi aşağıdaki gülbenkleri okur. GÜLBENK 1 Helallik alma Ey canlar Hakk'ı hakikati özünde gören, bu yüzden En-el Hak diyen, 72 millete bir nazarla bakıp, eline, beline, diline sahip olmayı kendisine ilke edinen, dini sevgi, kabesi insan, kitabı bilim, Mazlumun yanında, zalimin karşısında olan inancımızın bir canı şimdi hakka yürüdü. Bu canı nasıl bilirdiniz? (Bu cumle 3 kez tekrarlanacak ve yanıt Hakk Eyvallah olacak) Bu can . . . . .bizim içimizde yiyip içti, bizlerle yaşadı. Belki de hak yedi, haksızlık etti şimdi Hakka yürüdü,. Bu can üzerinde maddi, manevi hakkınız olabilir, hakkınız varsa helal ediyormusunuz? (Bu cumle 3 kez tekrarlanacak) Hakkımız varsa helal ediyoruz diyen canlardan Hakk Muhammed Ali razı olsun GÜLBENK 2 Bismi Şah, Ya Hakk, Can canımızdan koptu geliyor, Bilcümle evliyalar, enbiyalar meclisinde Kabul görsün. Ellerimizi açtık halktan ve Haktan yana Doğum ve ölümü kardeş bildik, O nedenle suyunu döktük bedene, Yıkadık canımızı gönül suyumuzla. O, ki yıkayıp giydirdik can libasını. Yolcu ediyoruz son gideceği mekana. O mekan insanlık mekanıdır. O mekan canların kalbidir. Toprağı bol olsun, Hizmetleri belleğimizde kalsın. Cemali aramızdan hiç ayrılmasın. Dil bizden olsun, nutuk Hz. Pirden, Hü diyelim gerçek Erenler demine hü. GÜLBENK 3 Bismi Şah ya Hakk Can adına Can cana halka olduk canın etrafında Darına durduk ya Hakk Muhammed Ali, Sana sığındık Pirim Hacı Bektaş Veli. Biz ona hakkımızı helal ettik, Canımızı size yolluyoruz yolumuzun pirleri. Deyişlerin canla olsun ya Pir Sultan. Dost kapısını açasın ya Abdal Musa Sultan. Dergahına kabul et ya Hünkar Hacı Bektaş Veli. Canı dost kabul eyle ya Hızır. Ceminize alın Anadolu erenleri . Ya Hak Can cana halka olduk canın etrafında dara durduk. Hakkı İnsani Kamilde bulduk. En-el hak deyip bir olduk. Kabul eyle ya Hakk sana yürüyen , sana uçan, sana doğru uğurladığımız, bu canı. Biz ezelden de vardık bu alemde, Güneş doğmadan, ay doğmadan, aydan günden evvelden. Bu aleme biz çok gelmiş gitmiş idik. Hakkı bildik Hakk olduk, özümüzü tanıdık yol olduk. Ya Hakk bu can ölmeden evvel ölenlerden, binlerce kez dirilenlerden. Şimdi bu can başka bedenlerde yeniden dirilecek, bu canın bedeni canlı cansız herşeye sinecek. Kainat durdukca yasayacak bu can Canan icinde. Dil bizden, nefes Hazreti Pirden, kabul Hakkdan ola. GÜLBENK 4 Bismi Şah ya hakk Eyledik bu hizmeti hakka yürüyen can için, Ölmeyip don değiştiren can için. Eyledik bu hizmeti, Pirim Hünkar Hacı Bektaş Veli için. Eyledik bu hizmeti darına durduğumuz Pirlerimiz Hallacı Mansur, Seyyid Nesimi için. Eyledik bu hizmeti, Abdal Musa Sultan için. Eyledik bu bu hizmeti, Kalender Çelebi ve bilcümle Anadolu evliyalar için. Eyledik bu hizmeti, İnsanlık adına hizmet edenler için. Sen bu hizmetimizi Hak huzurunda kabul eyle Ya Hazreti Pir. Üçlerin, Beşlerin, Yedilerin, Oniki İmamların, Ondört Masum-u pakların, Onyedi kemerbestlerin, Kırkların adına Kabul et Pirim Hünkar Hacı Bektaşi Veli. Hakka yürüyen, canin geride kalan yakınlarına, yol kardeşlerine, Sabretme gücü ve sağlıklar ihsan eyle. Tekbir verildi cana canımız düşsün yola Dil bizden Nefes Hünkar Hacı Bektaş Veli'den ola Demi Pir, Keremi Evliya ,gerçek Erenler demine hüü. Gülbenlerin bitiminden sonra inanç görevlisi altı kişi çağırır. Bu kişiler cenazeyi masanın üzerinden alıp cenaze arabasına götürmek üzere omuzlara alırlar. Önde inanç görevlisi ile halkın ortasından cenaze arabasına taşınır. Cenaze halkın ortasından geçerken halk ayağa kalkıp cenazeden tarafa dönerler. HAKKA YÜRÜYEN CANA MEZARLIKTA YAPILACAK SON TÖREN Tören sorumlusu cemevinden ayrılmadan önce, bir ibrik ve tabutun üzerine yerleştirileceği portatif masayı mezarlığa götürmek üzere hazır eder. Cenaze mezarlığa geldikten sonra tören sorumlusu portatif masayı cemevindeki şekilde mezarın ön kısmına yerleştirir. Tüm toplumun gelmesi beklenir. Herkesin tamamlanması ile birlikte tören sorumlusu 'canlar Hakka yürüyen canın son görevini yapmak için sizleri alanın çevresine bekliyorum' der. Ailesi ve yakınlarından dört veya altı kişiyi Hakka yürüyen canın tabutunu arabadan almak üzere ayarlar. Son merasimi yürütecek olan Dede yada inanç sorumlusu ve altı kişi arabanın başına gelir. Gelen kişilerle birlikte cenaze arabadan dışarı çıkartılır. Baş kısmı öne gelecek şekilde omuzlara alınır. Dede önde mezarın önüdeki portatif masaya kadar yavaş adımlarla yürüyerek getirilir ve yereliştirilir. Hakka yürüyen cannın etrafina basta ailesi olmak üzere halka olunur. Ayak kısmı açık bırakılır. Dede Hakka yürüyen canın baş kısmının sağ tarafina geçer. Diğer canlar halkanın etrafinda yer alırlar. Daha dışta kalan canlar hakka yürüyen candan tarafa dönerler ve gülbengin bitimine kadar sessiz kalırlar. Önde bulunan canlar sağ ellerini Tabutun üstüne korlar. (cemevindeki törenin aynısı) Dede gülbenki okur. Etrafdaki canlar Allah Allah der. Bismi sah ya Hakk Çağırdım üçlere, beşlere, oniki imamlara, Ondört masumu paklara Çagırdım kırklara, Hakka yürüyen can için. Hak adına hazırladık yolumuz gereği, Eli erde yüzü yerde özü darı Mansurda, Hak Muhammed Ali yolunda, Er meydanın eri pir divanin talibiydi. Yolunu yol eylemis, Hakk yoluna can eylemiş, Tüm dostlarının helallığını almış, Canı kurban, teni tercuman olmuş, Hakka yürüyen..............canı Hak Muhammed Ali, pirim Hünkar Hacı Bektaş Veli Sizler yolunuza kabul edin. Ceminize aln Anadolu Erenleri. Canımızı size yolluyouz yolumuzun pirleri. Deyişlerin canla olsun ya Pir Sultan. Dost kapını aç ya Abdal Musa. Derğahına kabul et ya Hünkar Hacı Bektaş Veli. Canı dost kabul eyle ya Hızır. Biz ona hakkımızı helal ettik, Sizlerde bu canı kabul edin. Kendisi hazır hak yoluna, Gönüllerimiz onunla ola, Dil bizden nefes Hünkar Hacı Bektaş Veliden ola, Demi pir, keremi evliya, gerçekler demine Hüü. Hakk rahmet eylesin Tabut yine aynı canlar tarafindan portatif masadan alınıp mezarın sağ yan kısmına getirilir. Ailesinin isteğine göre (tabutlamı yoksa kefenlemi defnedilecek) hareket edilir. 1.Tabutla defin Tabut mezar üstündeki kolonların üzerine yerleştirilir. Önceden belirnen dört kişi tarafindan düz halatla tabut aşağıya indirilir. Tabutun mezarın tabanına tam yerleştiği kontrol edilir. Bir kişi asağı inerek düzeltir. 2.Kefinle defin Tören sorumlusu cemevinden yıkama tahtasını getirmiştir, tahtayı tabutun yanına kor. Tabut açılır iki kişi ayak ve baş kısmından iki kişide bel ve diz altından tutarak cenazeyi kaldırırlar. Bir diğer kişide tabutu alttan çeker. Kaldırılan cenaze tahtanın üzerine yerleştirilir. İki kişi mezara iner Tabutla yapılan işlemde olduğu gibi mezara indirilir. Mezardaki kişiler tahtayı cenazenin altından yavaşca çekerler. Ve yukarıdan verilen tahtaları ayak ucundan baslayarak dizerler. Bu işlemler bittikten sonra eğer ailesi ve dosları çiçek atmak istiyorlarsa atmaları sağlanır. İlk toprak atımı merasimi yürüten dede veya inanç görevlisi kişi tarafindan yapılır. Sonra ailesi ve daha sonrada diğer canlar toprak atarlar. İsim levhası dikilip mezar tamamlandıktan sonra mezarın orta üst kısmına baştan sona bir oluk açılır. Varsa üzerine çicçkleri yerleştirilir. Dede veya inanç görevlisi kişi ibrikle Hakk Muhammed Ali pirimiz Hünkar Hacim Bektaş Veli seni dost meclisine kabul etsin diyerek baştan ayak ucuna kadar üc defa su döker. Ailesinden kişilerde aynı şekilde su dökerler. Bu işlemler bittikten sonra, dede veya görevli kişi dostlar hakka yürüyen.......... cana son gorevimizi tamamladık. Hak rahmet eylesin hizmet edenlerin hizmeti kabul olsun.Ben dosta son görevimi yapacağım herkes buradan ayrılsin der.Mezar başının sağ tarafına çömelir ve Bismi Şah ya Hak, Dost seni dostunla buluşturduk. Bir gün bizde geleceğiz. Tüm dostarın canların gönlü seninle. Bizden yana hakkımız helal olsun. Sende hakkını helal et. Hakk dostun Pir yardımcın olsun. Mekanın kırklar mekanı olsun. Gerçeğin dimine devranına Hüü. MEZARLIK DÖNÜŞÜ VE YEDİSİNDE OKUNACAK GÜLBENK Önce yemeğe destur verilir. BİSMİ ŞAH YA HAK, LOKMA HAKKINA, EVLİYA KEREMİNE, GERÇEKLER DEMİNE DESTURU PİR. LOKMASI OLANIN LOKMASI YÜRÜYE. HAK KABUL EDE. GERÇEĞİN DEMİNE HÜ. BUYURUN DOSTLAR. Yemekten sonra sırayla şu gülbenkler okunur BİSMİ ŞAH YA HAK, KAZANIP VAR EDEN ELE, PİŞİRİP SOFRAMIZA GETİRENE, HİZMET EDENE, GÖNÜL DOLUSU SELAM OLSUN. ARTSIN EKSİLMESİN TAŞSIN DÖKÜLMESİN, HALKIMIZ ÜRETSİN YESİN VE YEDİRSİN, AÇLIK İNSAN OĞLUNA NASİP OLMASIN. LOKMALARINIZ KARIŞSIN KATAR OLSUN. LOKMALARIN HER BİRİ BİN DERDE DERMAN OLSUN. YOLUNUZ HAK ERENLERİNİN YOLU OLSUN . GÖNLÜNÜZ İNSAN SEVGİSİYLE DOLSUN. KAZANCINIZ BOL SOFRANIZ DOLU OLSUN. YİYENE YEDİRENE AŞK OLSUN. HELALİ HOŞ OLSUN. HAKKA YÜRÜYEN CANA RAHMET OLSUN. GERÇEĞİN DEMİNE DEVRANINA HÜ. BİSMİ ŞAH HAKK EYVALLAH, BİSMİ ŞAH HAKK EYVALLAH, BİSMİ ŞAH HAKK EYVALLAH, ÜÇLEDIK ÜÇ KERE CAN İÇİN CAN AŞKINA, NURU NEBİ HATEMİ VELİ, PİRİMİZ HÜNKAR HACIM BEKTAŞ VELİ. ALEMİ CAN İÇİN YENEN BU YEMEK GEÇMİŞLERİN CANINA DEĞE. YİYEN CANLARA AŞK OLA. ARAMIZDAN GÖÇEN CANIN RUHU ŞAD OLA. VARLIĞI BEREKETLİ OLA. HANESİ ŞEVKAT GÖZ YAŞLARINDAN KURTULA. ÜÇLERIN BEŞLERİN ONİKİLERİN VE DE KIRKLARIN İZNİ İLE DOSTLARA ŞİFA, ZELİL OLANLARA DEVA OLA. YOLDA KALANLARI ELİNDEN TUTUP KALDIRA HAKKA YÜRÜYEN CANA RAHMET OLA. HANE HALKI VE DOSTLARI DAR GÜNLERİ GÖRMEYE. BU YEMEK CANLARA DEĞE. DİL BİZDEN NEFES HAZRETİ PİRDEN OLA. HAKK DEFTERİNE YAZILA. GERÇEK ERENLER DEMİNE DEVRANINA HÜÜ. KIRK YEMEĞİNDE OKUNACAK GÜLBENK Önce yemeğe destur verilir. BİSMİ ŞAH YA HAK, LOKMA HAKKINA, EVLİYA KEREMİNE, GERÇEKLER DEMİNE DESTURU PİR. LOKMASI OLANIN LOKMASI YÜRÜYE. HAK KABUL EDE. GERÇEĞİN DEMİNE HÜ. BUYURUN DOSTLAR Yemekten sonra sırayla şu gülbenkler okunur BİSMİ ŞAH YA HAK. KAZANIP VAR EDEN ELE, PİŞİRİP SOFRAMIZA GETİRENE, HİZMET EDENE GÖNÜL DOLUSU SELAM OLSUN. ARTSIN EKSİLMESİN, TAŞSIN DÖKÜLMESİN. HALKIMIZ ÜRETSİN YESİN VE YEDİRSİN. AÇLIK İNSAN OĞLUNA NASİP OLMASIN. LOKMALARINIZ KARIŞSIN KATAR OLSUN. LOKMALARIN HER BİRİ BİN DERDE DERMAN OLSUN. YOLUNUZ HAK ERENLERİNİN YOLU OLSUN . GÖNLÜNÜZ İNSAN SEVGİSİYLE DOLSUN. KAZANCINIZ BOL SOFRANIZ DOLU OLSUN. YİYENE YEDİRENE AŞK OLSUN. HELALİ HOŞ OLSUN. HAKKA YÜRÜYEN CANA RAHMET OLSUN. GERÇEĞİN DEMİNE DEVRANINA HÜ. BİSMİŞAH YA HAKK. HAKK DEDİK HAKK ADINA, HAKKA YÜRÜYEN CAN ADINA, HAKKLA BİR OLAN CAN ADINA, KIRKINCI GÜNÜNDE KIRKLAR ADINA, KIRKLARIN KEREMİNE SUNDUK BU YEMEĞİ. EY ARAMIZDAN GÖÇÜP GİDEN CAN; TOPRAĞINDA BEREKETİN EKSİK OLMASIN DARA GELMEYESİN, YERİN KIRKLARIN CEMİ OLA, ÇAĞIRDIĞIN PİRİN ELİNDEN TUTA, YAŞADIĞIMIZ BU DÜNYADA YAPTIĞIN GÜZELLİKLER SENİNLE OLA, DOSTLARA ÖRNEK OLA HATIRLANA, BİLEREK YADA BİLMEYEREK YAPTIĞIN YANLIŞLIKLAR, DOST KATINDA PİR KATINDA AF OLA. REHBERİN HIZIR, PİRİN HÜNKAR HACIM BEKTAŞ, MÜRŞİDİN HAKK OLA. ANADOLU ERENLERİ EVLİYALARI, SANA BU GÜZELLİKLER VE ONUR ALEMİNDE SENİN YANINDA BULUNA. SENDEN DOSTLUĞUNU MUHABBETİNİ ESİGEMEYE. BU YENEN YEMEK YEDİRENE DELİL YİYENE HELAL OLA. HAKKLA BİR OLAN CANA RAHMET OLA. GERİDE KALAN HANAESİ EŞİ DOSTU, BİR CÜMLE YOL DOSTLARI DAR GÜNLERİ GÖRMEYE. DİL BİZİM, SÖZ PİRİMİN OLA. PİR VE HAKK DEFTERİNE KAYDOLA. GERÇEKLER DEMİNE DEVRANINA HÜ. HAKK RAHMET EYLESİN. Hakka yürüyen can için yapılan bu tören Australıa Alevi Toplum Konseyi tarafından kuruluşundan bugüne Melbourne ve çevresinde, ayrıca Alevi olmayıp bu töreni benimseyen tüm kişilere uygulanmaktadır. Gülbenkler Ali Haydar Celesun Dede`den, Hasan Kılavuz Dede`den, araştırmacı yazar Esat Korkmaz`dan ve Alevi inancında okunan gülbenklerden derlenmiştir.