ÖNDER VE ÖNDERLİK NEDİR? Alevi önderlerine geçmeden önce ÖNDER ve ÖNDERLİK ne demektir, bu sorunun yanıtı açıklamak gerektiğine inanıyorum. "Önder bir ilki başlatandır ve onu baştan yaratan ve halk üzerinde etki bırakan, doğuştan gelen asalet ve yönetim kabiliyetiyle kendini gösteren kişiliktir." Ya da "İnsanları bir amaç peşinde birleştirebilen kişi olarak da tanımlanabilir." Başka bir tanımlama ile önder; "Başkalarını etkileme yeteneğine sahip olan, plan ve kararların eyleme dönüştürülmesine öncülük eden, sağlayan kişidir." Diye açıklanıyor. Bir önderin dört ana niteliği vardır. Bunlar; cesaretli olmak, süratli düşünmek süratli/karar vermek, öngörülü/uzakgörülü olmak ve özgüvenli olmaktır. Önder; kendini bilen, toplumu tanıyan, toplum sorunlarına çareler üreten, toplumun önünde giderken gerektiğinde geri adım atıp, toplumu kendi bulunduğu noktaya getirip tekrar öne geçen, korkusuz, inanaçlı, dürüst, sorumluluk sahibi onurlu kişiliktir. Alevi Bektaşi inanç önderleri yukarıda saydığımız tüm yeteneklerle donanmış kişiliklerdir. Tarihi incelediğimizde ölümü göze almış ama amcından dönmemişlerdir. Pir Sultan Abdalın dediği gibi,    Koyun beni hak aşkına yanayım     Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan    Yolumdan dönüp mahrum mu kalayım     Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan. Alevi/Bektaşi yol önderleri; Beyazıd-ı Bestami (ö. Yaklaşık 875) Cüneyd-i Bağdadi (ö. 910), Hallacı Mansur (ö. 922), Ebul Vefa (Tacu'l-Arifin Seyyid Ebü'l-Vefa Bağdadi) (ö. 1107), Dede Garkin, Haydariliğin kurucusu Kutbeddin Haydar (ö. 1221), Kalenderiliğin kurucusu Cemalü'd-Din Savi (ö. 1232/33), Şıhabeddin es Sühreverdi (ö. 1234), Baba İlyas (ö. 1240), Baba İshak (ö. 1240), Muhyiddin İbnü'l Arabi (ö. 1241), Ahi Evran (ö. 1261), Hacı Bektaş Veli (ö. 1270), Tabduk Emre, Yunus Emre (1320), Abdal Musa,(1362/1389), Kaygusuz Abdal (ö. 1424 Seyyid Ali Sultan (ö. 1402), İmameddin Nesimi (ö. 1408), Şeyh Bedreddin (ö. 1416),) Hacı Bayramı Veli (ö. 1429), Otman Baba (ö. 1478/79), Yukarıda isimlerini saydığımız Alevi Bektaşi yol önderlerinden öne çıkmış yolun kurallarını belirginleştirmiş yol ulularını ve onların görüşlerini aktaracağız. Bunlar; Hallacı Mansur Baba İlyas Hacı Bektaş Veli Yunus Emre Abdal Musa Şeyh Bedreddin